Teknoloji alanında yaşanan gelişmeler, hayatı pek çok açıdan şekillendirir. Yakın zamanda popülarite kazanarak dünya çapında tanınan blockchain teknolojisi; yüksek işlem hızından, masrafsız transfere, hesap verilebilirlikten, herhangi bir ülke veya kurum tarafından denetlenmemesine kadar sayısız avantaja sahip olması itibariyle her geçen gün çok daha farklı uygulama alanları bulmaktadır. Bu teknolojinin en tanınan çıktılarından birisi olan kripto paralar ise insanların hayatına yarattığı finansal etkiler sebebiyle daha çok gündemimizde. Bu nedenle bu teknolojinin ve bununla meydana getirilen kripto varlıkların regüle edilmesi bir hayli önemli.
Bu yazımızda blockchain hukuku sayesinde kripto varlık ekosisteminin nasıl daha güvenilir bir hale getirilebileceğini açıklayacağız.
İçerik Tablosu
Blockchain Hukuku Nedir?
Blockchain ve kripto para hukukuna geçmeden önce blockchain teknolojisinin tam olarak ne sunduğunu açıklamakta fayda var.
Blockchain, en genel anlamıyla her bir veriyi sistem üzerindeki bloklara zaman damgalı şekilde kaydederek değiştirilemez kılan bir zincir sistemidir. Blockchain teknolojisi, bloklar halinde çalışarak verileri şifreli şekilde kaydeder ve ilgili taraflara aktarır. Şeffaf, bağımsız ve kendi kendine işleyen bu sistem pek çok iş birimine entegre olarak her açıdan fayda sağlayabilir.
Hızlı işlemler, düşük masraflar ve yüksek güvenlik gibi ilkelere dayanan blockchain teknolojisinin ortaya çıkardığı önemli sistemlerden biri de finans alanında kullanılan dijital para birimleridir. Kripto para olarak da adlandırılan bu dijital varlıklar, para mekanizmasını merkeziyetten çıkararak daha serbest hale getirmeyi amaçlar. Ancak bu sırada güvensizlik durumlarını ortadan kaldırmak adına özel bir kriptografi algoritması kurar, yapılan her türlü işlemi daha sonradan değiştirilemez şekilde kaydeder ve şeffaf olarak bütün kullanıcılarla paylaşır. Buna göre; sisteme işlenen veriler, bloklar üzerinde şifrelenerek günümüzde kullanılan bütün teknolojilerden daha güvenli hale getirilebilir.
Bu teknoloji, paranın kaydileştirilmesi ve transferinde kullanılması ile kripto para birimlerinin ortaya çıkmış olmasını sağlasa da aslında blockchain; şirket işlemleri, sözleşme düzenlemeleri, tapu ve noterlik işlemleri, lojistik paylaşımlar ve belge arşivleme gibi sayısız alanda kullanılabilir. Neredeyse her iş modeline eklemlenebilen bu teknolojinin hukuki düzene uygun şekilde işlemesini sağlamak ise blockchain hukukunun alanına girmektedir.
Blockchain hukuku kavramını irdelerken bütünleşik bir hukuk dalı veya disiplininden ziyade gelinen noktada yerel veya sektörel düzenlemelerin varlığından, yargı kararlarından ve regülatörlerin tavsiye kararlarından söz etmek gerekir. Hukuki doktrinin yeni yeni şekillendiği bu alan; kripto hukuku, kripto varlık hukuku, blockchain hukuku, blokzincir hukuku gibi farklı isimlerle de anılmaktadır.
Blockchain alanında faaliyet gösteren teknoloji şirketleri yapısı itibariyle uluslararası ya da ulus üstü faaliyet gösterdiği için bu hukuk alanında da yerel mevzuatın yanında uluslararası düzenlemelerin takibi çok kıymetlidir. Çağı büyük ölçüde değiştirme potansiyeline sahip olan blockchain teknolojisinin, gelecekte çok daha yaygın şekilde kullanılacağı düşünülürse, blockchain hukukunun da aynı ölçüde önemli olduğu söylenebilir.
Blockchain teknolojisinin farklı alanlarda kullanılabilmesi nedeniyle pek çok hukuk dalıyla da doğrudan ilişki içerisinde olduğunu unutmamak gerekir. Blockchain tabanlı bir oyun üretiliyorsa fikri mülkiyet hukuku ile ilişkisinin çok daha kuvvetli hale gelmesi, finansal bir işlem yapılıyorsa banka ve finans hukukuyla çok daha ilintili hale gelmesi doğaldır.
Blockchain Hukuku ve Akıllı Sözleşmeler
Akıllı sözleşmeler, bir blok zinciri teknolojisi olan Ethereum gibi kripto para birimlerinde kullanılan bir dijital sözleşme türüdür.
Akıllı sözleşmeler, sözleşme taraflarının kod yazarak belirledikleri kurallara dayalı olarak otomatik olarak çalışan ve işlem yapan programlardır. Bu tür sözleşmeler, belirli bir şart gerçekleştiğinde otomatik olarak işlem yaparlar. Örneğin, bir akıllı sözleşme, bir ödeme işlemini gerçekleştirmek için belirli bir tarihi veya fiyatı bekleyebilir.
Finansal işlemler, gayrimenkul satın alımları, patent lisanslamaları ve diğer birçok alanda kullanılabilen akıllı sözleşmelerin farklı ülke hukukları bakımından hukuki anlamda bir sözleşme oluşturmama ihtimalini de unutmamak gerekir. Aynı zamanda bulunduğunuz ülkenin ispat hukuku gereği bu dijital sözleşmenin kanıtlanabilirliği de bulunmayabilir.
Blockchain Avukatı Neler Yapar?
Hukukun en yeni alanlarından birisi olan blockchain hukuku; uzman sayısının az olduğu, gelişmeye devam eden bir branştır. Hakkında regülasyon tartışmalarının devam ettiği blockchain sisteminin gelecekte çok daha fazla alana dahil olacağı ve günlük hayatın önemli bir parçası haline geleceği kuşkusuzdur. Ancak bu süreçte, yapılan güncellemelerle birlikte hukuk alanının da gelişmesi ve mevzuata uygun yasalarla düzenlenmesi gerekir. Bu nedenle süreç tamamlanıncaya kadar, özellikle hızla artan kripto para kullanımı nedeniyle ortaya çıkabilen dolandırıcılık ve maddi zararlardan korunmak adına, uzman bir avukat desteği alınması büyük önem taşır.
Herhangi bir blockchain sözleşmesinden doğan sorunlara yönelik incelemeler yapan, alanında bilgi sahibi olan avukatlar blockchain avukatı olarak bilinir.
Blockchain avukatı, genel olarak kripto varlık ekosisteminin hukuka uyumu için çalışır. Bir kripto varlık ihraç edilecekse çeşitli ülkelerde o ülkelerin sermaye piyasası hukuklarına uygun olarak üretilmesini sağlar. Kullanıcılar arası işlemlerde oluşabilecek dolandırıcılıkları, maddi kayıpları önler ve işlemlerin yasalara uygun şekilde yürütüldüğünden emin olur. Ek olarak şu gibi hizmetler sunar:
- Kripto paraların transferi, işlemde kullanımı gibi konularda danışmanlık hizmeti verir.
- Blockchain teknolojisi nedeniyle hukuki sonuç oluşturabilecek işlemleri inceler. Konuyla ilgili hukuki görüş verir, dokümantasyon hazırlığı yapar.
- ICO olarak adlandırılan ilk kripto varlık arzı süreçlerinin sağlıklı şekilde yürütülmesine yardımcı olur.
- Gelecekte üretilecek kripto varlıkların satışı için SAFT sözleşmelerini hazırlar, müzakere eder.
- Proje tarafından oluşturulan token ya da NFT ekonomisinin hukuka uyumlu hale getirilmesi için yardımcı olur.
- Kripto para borsası işleten ve benzer hizmet sunan kuruluşlara yasal işlem altyapısı sunar.
- Bireylere sektörel gelişmeler ve yasal gereksinimler hakkında gerekli danışmanlığı sunar.
- Konuyla ilgili ek çalışmalar yürüterek mevzuat düzenlemelerine katkı sağlar.
- İcra takibi, miras dağıtımı gibi konularda sürecin yasalara uygun şekilde ilerlemesine yardımcı olur.
Günümüzde mevcut mevzuatlar, akıllı sözleşme ve kripto para kontrol konusunda yeterli olmasa da uzman bir avukat desteği ile hem sözleşme hükümlerinin tarafların çıkarlarına uygun şekilde hazırlanması mümkün olur.
Yakın gelecekte daha belirli şekilde yapılacak düzenlemeler kaçınılmaz olduğundan blockchain teknolojisini ilgilendiren hukuki işlemleri uzman bir avukat danışmanlığında yürütmeniz gerekir. Böylece fikirlerin değişken olduğu nispeten yeni gelişen bir alanda, daha doğru ve güçlü adımlar atabilir; maddi manevi bütün zararlardan yasal şekilde korunabilirsiniz.